۲- اختلال در پمپاژ مثانه که موتور انقباضی مثانه خوب و پرقدرت پمپاژ نمی کند و لذا باعث می شود که ادرار سرعت پرش بالایی نداشته باشد و ادرار در داخل مثانه باقی بماند.
علت تنگی مجرای ادراری چیست؟ چرا مجرا تنگ می شود؟
علل مختلفی در ایجاد تنگی مجرای ادراری دخیل هستند که به شرح تک تک آنها می پردازیم:
– عفونت های مقاربتی: در رأس همه آنها التهاب مجرای ادراری به علت بیماری سوزاک می باشد که از طریق روابط جنسی بدون محافظت شده با کاندوم از فرد آلوده انتقال پیدا کرده و بعد از چند روز تا چندین هفته می تواند خارش و سوزش مجرا و ترشحات چرکی زرد غلیظ که لباس زیر بیمار را آلوده می کند. در صورت مشاهده چنین علائمی بلافاصله به پزشک متخصص مجاری ادراری مراجعه نمایید. دکتر شما پس از معاینه ابتدا درخواست کشت و آنتی بیوگرام اول صبح روز بعد و بدون ادرار کردن صبحگاهی شما را به آزمایشگاه می فرستد.
شما صبح اول وقت بدون ادرار کردن باید به آزمایشگاه بروید. تکنسین آزمایشگاه با فشار دادن مجرا توسط شما از ترشحات نمونه برداری می کند تا نوع عفونت را با آزمایش مشخص کنند. بر اساس تخشیص آزمایشگاه در صورت آلودگی به سوزاک و یا کلامیدیاباید هم شما و هم شریک جنسیتان حداقل به مدت ۱۰ روز آنتی بیوتیک با دستور پزشک خود استفاده نمایید. ( در صورت مصرف یک نفر دوباره عفونت از شریک جنسی منتقل خواهد شد) اگر عفونت مجرای ادراری سوزاک و کلامیدیا درمان خوب نشوند یکی از علل شایع تنگی مجرا می باشند. این امر در گذشته که سطح بهداشت و اطلاعات پایین بود یکی از شایعترین علت تنگی مجرای مردان به حساب می آمد.
– سوند زدن بی رویه: امروزه یکی از شایعترین علت تنگی مجرای ادراری آسیب به مجرا حین سوند زدن توسط افراد غیر مجرب می باشد. افرادی که به علل مختلف دچار احتباس ادراری یا شاش بند می شوند جهت رهایی از درد آن و تخلیه ادراری جهت سونداژ به مراکز درمانی مراجعه می کنند. باید مواظب باشید که سونداژ توسط فرد متخصص انجام شود. یک سوند زدن خوب باید مشخصات زیر را داشته باشد تا آسیب به مجرا ایجاد نشود. ۱- از سوند خیلی کلفت استفاده نشود. ۲- موقع سوند زدن باید آن را آهسته و بدون فشار به طرف مثانه هل داد. اگر به هر علتی سوند عبور نکرد هر گونه زور زدن و خونی کردن مجرا ممنوع می باشد. ۳- اگر سوند رد نشد باید مسیر توسط متخصص ارولوژی آندوسکوپی و علت آن مشخص گردد. زور زدن اضافی باعث خرابی مجرا و تنگی ثانویه خواهد شد.
– تصادف و آسیب به مجرا: در تصادفات که مخصوصاً باعث شکستگی لگن می شوند حتماً باید به آسیب مجرا و پارگی آن فکر کرد. طبق قانون کلی در بیماران تصادفی که خون در نوک مجرا دارند نباید سوند زد و باید مثانه را از بالای مثانه تخلیه کنیم.
– ختنه: یکی از عوارض تنگی مجرای ادراری عمل ختنه است که در بعضی از بچه ها باعث انسداد و تنگ شدن نوک مجرا می گردد که در معاینه ته مجرا کاملاً تنگ می باشد و ادرار بچه باریک می آید و خوب تخلیه نمی شود.
– آسیب به مجرا حین عمل جراحی: در بعضی از عمل ها از قبیل جراحی پروستات و مخصوصاً سرطان پروستات به علت نوع عمل و حساسیت محل تنگی ایجاد می شود که درصدی از آن با رعایت ظرافت عمل قابل پیشگیری است ولی بعضی موارد غیر قابل اجتناب می باشد.
– زگیل تناسلی پیشرفته نیز می تواند در موارد نادری باعث تنگی مجرا شود.
علائم و نشانه های تنگی مجرا:
باریک آمدن ادرار، قطع و وصل شدن، شتاب پایین پرش ادرار، عدم تخلیه مثانه و ادرار باقی مانده بالا واحتباس ادراری و در مواردی ناباروری می تواند علائم و نشانه های تنگی مجرا باشد.
عوارض تنگی مجرا چیست؟
تنگی مجرای ادراری به عنوان مانعی در جلو عملکرد مثانه جهت تخلیه ادراری می باشد و لذا فشار آن به گردن مثانه افتاده و باعث می شود که :
۱- ادرار در داخل مثانه باقی بماند
۲- باعث رسوب و سنگ مثانه شود.
۳- باعث عفونت های عود کننده و مقاوم به درمان شود.
۴- ادرار باقیمانده به کلیه ها پس زده و باعث نارسایی کلیه ها می شود.
۵- فرد دچار احتباس ادراری می شود.
۶- به علت فشار باعث ضخیم شدن عضلات مثانه و اختلال در پمپاژ مثانه می شود.
آیا محل تنگی در جای مشخص مجرا اتفاق می افتد؟
بسته به علت ایجاد کننده تنگی جای آن فرق می کند و لذا ممکن است بعد از ختنه در نوک آلت باشد و یا در مجرای وسطی و خلفی ادراری ایجاد شود.
امروزه قطعی ترین روش تشخیص تنگی مجرا سیستوسکوپی است که به صورت سرپایی با عبور دوربین به داخل مجرا تشخیص داده میشود
تکلیف فرد مبتلا به تنگی مجرا چیست؟
پیشگیری بهترین درمان است. به یاد داشته باشید یکی از اعضای بدن که اگر آسیب ببیند درست نخواهد شد مجرا است. اغلب بیماران مبتلا به تنگی مجرای ادراری دوبار مبتلا به عود بیماری خواهند شد و لذا باید با متانت و صبوری و با مراجعه منظم به دکتر خود با بیماری خود کنار بیایند.
راه درمان تنگی مجرا مشخص است، رفع تنگی . درمان تنگی مجرای ادراری بسته به محل آن و طول تنگی مجرا به دو روش انجام می شود:
۱- به طریق آندوسکوپی
امروزه بهترین درمان برای تنگی های سطحی مجرا که طول کوتاهی دارند باز کردن تنگی به روش آندوسکوپی می باشد. در این روش با استفاده از یک چاقو که از دوربین عبور داده می شود در ساعت ۱۲ محل تنگی را باز می کنیم و موقتاً برای بیمار ۲۴-۴۸ ساعت سوند گذاشته می شود و سپس خارج می گردد. این عمل به صورت سرپایی انجام می شود. نکته مهم این است که به علت شانس عود تنگی مجرا بیمار باید با فواصل منظم به پزشک معالج خود مراجعه نماید. مثل شکل
۲- درمان جراحی
برای تنگی های با طول زیاد و تنگی های عمقی مجرا بهترین درمان عمل جراحی باز می باشد که در آن با برش روی مجرا که اغلب در ناحیه پرینه و یا میان دو پا و جلو مقعد است قسمت تنگی مجرا را ب جراحی برداشته و محل های سالم را به هم پیوند می زنیم. در صورتی که تنگی خیلی طولانی باشد از گرافت های دیگر اعضای بدن از جمله از مخاط دهان برداشته و به عنوان مجرا جهت پر کردن طول تنگی استفاده می شود.
عوارض عمل جراحی
شایعترین عارضه جراحی عود تنگی است که نیازمند پیگیری های بعدی می باشد.
