چرا مردان یائسه می‌شوند؟
یائسگی مردانه با کاهش هورمون تستوسترون که نوعی هورمون آندروژنی است ظاهر می‌شود. این کاهش بعد از سن ۴۰ سالگی برای همه مردان رخ می‌دهد. البته ترشح تستوسترون روند نزولی را طی می‌کند ولی قطع نمی‌شود و مردان قدرت بارئری را از دست نمی‌دهند. میزان کاهش آندروژن‌ها در هر مردی سالانه حدود یک درصد است. آمارها نشان می‌دهد ۲۰ درصد از مردان بالای ۶۰سال، ۳۰درصد از مردان بالای ۷۰ سال و۵۰ درصد مردان بعد از ۸۰ سالگی دچار کاهش سطح هورمونهای جنسی مردانه هستند.
کاهش هورمونهای مردانه با چه علائمی در مردان همراه است؟
کاهش میل جنسی، کاهش حجم عضلات، کاهش تمرکز، اختلال در خواب، ضعف، بی‌حالی وخستگی زودرس می‌توانند از علائم کاهش هورمون تستسترون باشند. البته وجود این علائم صرفا به معنای یائسگی مردان نیست و باید بررسی آزمایشگاهی انجام شود.
یعنی باید سطح هورمون در آزمایشگاه اندازه گرفته شود؟
در آزمایشگاه سطح هورمون تستوسترون خون اندازه‌گیری می‌شود. اگر سطح هورمون کمتر از ۲۰۰ نانوگرم در ۱۰۰ سی‌سی خون باشد؛ آندروپوز یا یائسگی مردانه اتفاق افتاده است ولی اگر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ نانوگرم در ۱۰۰ سی سی خون باشد نشان از کاهش هورمون یا شروع یائسگی دارد. در مردان یائسه یا در حال یائسگی بیمار از نظر کلسترول و هورمون ال دی ال نیز بررسی می‌شود چون با قطع هورمون مردانه این دو افزایش می‌یابند که عاملی هستند برای تصلب شرائین و احتمال حملات قلبی و مغزی را افزایش می‌دهند. بنابراین جلوگیری از یائسگی زودرس و به تاخیر انداختن آن نقش مهمی در سلامت جنسی و جسمی مردان دارد.
آیا کاهش میل جنس در مردان همیشه به دلیل کاهش هورمونهای جنسی است؟
کاهش میل جنسی ممکن است ریشه در مسائل روحی روانی مانند افسردگی، اختلالات خلقی یا بیماریهای جسمی مانند دیابت، فشارخون مزمن و… داشته باشد. همچنین مردانی که خواب خوبی ندارند شغل پراسترس دارند و به طور کلی کیفیت زندگی‌شان خوب نیست ممکن است کاهش میل جنسی داشته باشند بدون اینکه سطح هورمون تستوسترونشان پائین باشد. گاهی علت قطع یا کاهش تستوسترون ازجای دیگری است . ترشح تستوسترون از غده‌ای به نام هیپوتالاموس و با ترشح هورمونی به نام جی ان آر اچ تنظیم می‌شود. این هورمون هیپوفیز را تحریک کرده و هورمون دیگری به نام ال اچ ترشح می‌شود که باعث تحریک بیضه و ترشح تستوسترون می‌شود. اگر به هر دلیل اختلالی در این مسیر وجود داشته باشد ترشح تستوسترون با مشکل مواجه خواهد شد. بنابراین وقتی مردی با شکایت کاهش میل جنسی به پزشک مراجعه می‌کند همه جوانب باید در نظر گرفته شود.
مردان چه کار کنند تا دچار یائسگی مردانه نشوند یا لااقل بتوانند آن را به تاخیر اندازند؟
کاهش تستوسترون خون با افزایش سن اجتناب‌ناپذیر و جزئی از پدیده فیزیولوژیک بدن است. برای اینکه یائسگی مردانه را خفیف‌تر و شدت آن را به تاخیر بیاندازیم باید سبک زندگی سالم باشد. استعمال دخانیات، الکل، عدم تحرک، اضافه وزن، مصرف غذاهای ناسالم، وجود بیماریهای روحی روانی، وجود بیماریهای زمینه‌ای مانند فشار خون و دیابت کنترل نشده، مصرف داروهای اعصاب و روانگردان به تدریج باعث کاهش هورمون مردانه و ایجاد آندروپوز زودرس در مرد می‌شود.
یائسگی مردانه درمان دارد؟
بهترین درمان پیشگیری است و همه مردان باید کیفیت زندگی‌شان را به خصوص بعد از ۴۰ سالگی بهتر کنند. مثلا ورزش کنند، غذاهای خوب بخورند و بیماریهای زمینه‌ای را کنترل کنند، بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون را کنترل کنند. در مواقعی هم که اختلالی در مسیر ترشحی تستوسترون وجود دارد می‌توان با جایگزین کردن هورمونها جی ان آر اچ یا ال اچ مشکل بیمار را برطرف کرد. اما وقتی برای مردی تشخیص آندروپوز داده شد و هورمون تستوسترون پائین بود بهترین کار این است که درمان آغاز شود. درمان معمولا با تزریق هورمون تستوسترون است؛ البته تستوسترون به صورت ژل یا قرص هم وجود دارد که حتما باید با نظر پزشک تجویز شود چون تستوسترون زیاد عوارض خطرناکی برای بیمار دارد.
چه عارضه‌ای؟
ورزشکاران زیادی را مشاهده می‌کنیم که از هورمون تستوسترون به عنوان داروئی برای عضله‌سازی استفاده می‌کنند. تزریق این هورمون به داخل عضله و برای حجیم کردن آن دارای عوارضی است. یکی از این عوارض سرطان پروستات زودرس است. متاسفانه ترکیبات هورمونی به راحتی در اختیار مران قرار می‌گیرد و مردان به هیچ وجه نباید بدون نظر پزشک اقدام به استفاده از این هورمونها کنند.